Cụm từ “tham công tiếc việc” nghe đã thấy… quen — ám chỉ người mê việc đến mức hy sinh mọi thứ khác: gia đình, sức khỏe, giấc ngủ. Trong một xã hội khuyến khích nỗ lực và “làm hết sức”, câu hỏi thực tế là: tham công có luôn tốt không? Với tư vấn viên (nhất là trong ngành bảo hiểm), quyết định này còn ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng tư vấn, độ chính xác hồ sơ, và uy tín nghề nghiệp.

Nhiều người tin rằng làm việc không ngừng nghỉ là con đường duy nhất dẫn đến thành công, nhưng liệu điều đó có thực sự đúng? Chúng ta có nên làm việc quên mình đến mức hy sinh sức khỏe, thời gian cho bản thân và gia đình? Bài viết này sẽ phân tích hai mặt của vấn đề để giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn.

1. “Tham công tiếc việc” là gì và vì sao ta bị cuốn vào nó?

Về bản chất, đó là xu hướng dành quá nhiều thời gian/tiền năng cho công việc đến mức bỏ quên các khía cạnh khác của cuộc sống. Nguyên nhân thường gặp:

📌 Tham vọng nghề nghiệp, mong muốn thăng tiến nhanh.

📌 Áp lực doanh số/hệ số hoa hồng.

📌 Văn hoá công ty tôn vinh “làm nhiều = giỏi”.

📌 Sợ mất cơ hội (FOMO), tâm lý so sánh với đồng nghiệp.

2. Mặt lợi: Con đường dẫn đến thành công và sự công nhận

✅ Nâng cao năng suất và hiệu quả công việc: Khi bạn dành nhiều thời gian và công sức hơn cho công việc, bạn sẽ có cơ hội hoàn thành nhiều dự án, đạt được các mục tiêu đề ra và thậm chí là vượt xa kỳ vọng. Sự nỗ lực không ngừng nghỉ này có thể giúp bạn nhanh chóng thăng tiến và nhận được sự tin tưởng từ cấp trên.

📌 Ví dụ minh họa: Chị X là một chuyên viên marketing trẻ tuổi. Thay vì làm việc 8 tiếng rồi về, chị luôn dành thêm 2-3 tiếng mỗi ngày để nghiên cứu thị trường, tìm hiểu các xu hướng mới. Nhờ vậy, chị đã đưa ra những chiến lược đột phá, giúp công ty đạt doanh thu ấn tượng và nhanh chóng được thăng chức lên vị trí trưởng phòng.

✅ Tích lũy kinh nghiệm và chuyên môn: Việc cống hiến hết mình cho công việc sẽ giúp bạn trau dồi kỹ năng, tích lũy kinh nghiệm thực tế. Bạn sẽ có cơ hội thử sức ở nhiều lĩnh vực khác nhau, từ đó nâng cao giá trị bản thân và trở thành một chuyên gia trong ngành.

✅ Sự thỏa mãn và ý nghĩa: Đối với nhiều người, công việc không chỉ là phương tiện kiếm sống mà còn là đam mê. “Tham công tiếc việc” giúp họ cảm thấy cuộc sống có ý nghĩa hơn, được cống hiến và tạo ra những giá trị tốt đẹp.

3. Mặt hại: Rủi ro tiềm ẩn của sự mất cân bằng

⚠️ Kiệt sức và suy giảm sức khỏe: Khi làm việc quá tải, cơ thể và tinh thần của bạn sẽ bị vắt kiệt. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như mất ngủ, căng thẳng, lo âu, thậm chí là các bệnh lý tim mạch, dạ dày…

📌 Ví dụ minh họa: Anh X, một lập trình viên tài năng, luôn làm việc đến 2-3 giờ sáng để kịp tiến độ dự án. Sau một thời gian dài, anh bắt đầu mất ngủ, đau dạ dày và thường xuyên mệt mỏi, không còn đủ sức khỏe để làm việc hiệu quả như trước.

⚠️ Suy giảm chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ: Việc dành toàn bộ thời gian cho công việc sẽ làm bạn bỏ bê gia đình, bạn bè và sở thích cá nhân. Mối quan hệ vợ chồng, cha con trở nên xa cách. Thiếu thời gian nghỉ ngơi, vui chơi cũng làm giảm đi niềm vui và ý nghĩa của cuộc sống.

📌 Ví dụ minh họa: Chị X là một Giám đốc thành đạt, nhưng luôn về nhà khi con đã ngủ. Chị không có thời gian trò chuyện, chơi với con. Dần dần, con chị trở nên xa cách, và gia đình chị đứng trước nguy cơ đổ vỡ.

⚠️ Hiệu suất công việc đi xuống: Nghe có vẻ nghịch lý, nhưng khi bị kiệt sức, sự sáng tạo và khả năng tập trung của bạn sẽ giảm sút nghiêm trọng. Thay vì làm việc hiệu quả, bạn chỉ đang làm việc một cách máy móc, thậm chí là mắc sai lầm không đáng có.

4. Khi nào nên và không nên “tham công”?

Bạn có thể dành nhiều thời gian làm việc hơn nếu như:

✅ Giai đoạn học nghề: thời gian đầu, đầu tư công sức để học kỹ năng là hợp lý, và phải có giới hạn rõ ràng, ví dụ như từ 3 đến 6 tháng.

✅ Khi lợi ích có tỷ suất hồi vốn cao (high ROI): dự án lớn, khách quan trọng, cơ hội thăng tiến rõ ràng.

✅ Tình huống khẩn cấp: xử lý sự kiện bồi thường lớn, khách hàng cần hỗ trợ ngay.

✅ Khi có kế hoạch phục hồi: cam kết làm nhiều giờ nhưng có thời hạn và kế hoạch nghỉ bù.

Tuy nhiên, không nên “tham công” khi:

⚠️ Khi mất cân bằng kéo dài: mất ngủ > 2 tuần, sức khỏe xấu, quan hệ gia đình sứt mẻ.

⚠️ Khi hiệu suất giảm: nhiều giờ nhưng kết quả không tăng; mắc lỗi liên tục.

⚠️ Khi đánh đổi giá trị quan trọng: sức khỏe, đạo đức, pháp lý, ví dụ như làm hồ sơ vội dẫn tới vi phạm.

⚠️ Khi “tham” vì sợ hơn là vì mục tiêu rõ ràng: làm để chứng tỏ chứ không phải để đạt mục tiêu chiến lược.

5. Khung quyết định — “Có nên nhận thêm việc?”

📍 Mục tiêu rõ ràng? (có/không)

📍 Thời hạn? (ngắn hạn, cụ thể hay vĩnh viễn?)

📍 Ước tính ROI: lợi ích tài chính/kinh nghiệm ÷ thời gian bỏ ra.

📍 Ảnh hưởng sức khỏe & gia đình: đánh giá 1–5.

📍 Có thể ủy quyền/đơn giản hoá/auto hoá không?

📍 Quyết định với thời hạn thử nghiệm: thử 30–90 ngày, review.

Nếu ROI cao, tác động tiêu cực thấp và có thời hạn → bạn có thể nhận. Nếu ngược lại → nói “không” hoặc đàm phán điều kiện.

6. Các công cụ & kỹ thuật giúp cân bằng và cách nói “không”

Dưới đây là một số công cụ và kỹ thuật hỗ trợ, cân bằng công việc:

📍 Quy tắc 80/20 (Pareto): tập trung 20% hoạt động đem 80% kết quả. Ví dụ như ưu tiên khách có khả năng chốt cao.

📍 Ma trận Eisenhower: phân loại công việc theo quan trọng/khẩn cấp.

📍 Chặn thời gian và Làm việc chuyên sâu: dành khung giờ nguyên cho công việc quan trọng, bảo vệ khỏi gián đoạn.

📍 Pomodoro: làm việc tập trung 25–50 phút, nghỉ 5–10 phút.

📍 Uỷ quyền và tự động hoá: dùng trợ lý, CRM, mẫu email, checklist hồ sơ.

📍 Ngày nghỉ: nghỉ bù có chủ định, ngủ bù, ngày không làm việc trong tuần.

Bên cạnh đó, bạn có thể trả lời “không”, từ chối hoặc uỷ quyền việc được giao thêm một cách nhẹ nhàng theo mẫu như sau:

✅ Với quản lý: “Em rất muốn hỗ trợ dự án X vì sẽ học được Y. Tuy nhiên hiện em đang chịu trách nhiệm A và B — em có thể nhận X nếu được giảm 1 nhiệm vụ C hoặc kéo dài deadline của A chứ?”

✅ Với khách hàng: “Anh/chị rất quan trọng với em; để đảm bảo hồ sơ chính xác, em cần 48 giờ để hoàn thiện, em có thể bắt đầu ngay và báo kết quả cho anh/chị vào ngày…?”

✅ Với đồng nghiệp (ủy quyền): “Mình sẵn sàng xử lý phần tư vấn A; còn về phần nhập liệu và follow-up mình giao cho bạn B vì bạn ý có mẫu sẵn, mình sẽ xem và kiểm tra trước khi gửi.”

Con dao hai lưỡi mang tên “tham công tiếc việc”

“Tham công tiếc việc” không hoàn toàn xấu, nhưng chỉ nên là một giai đoạn ngắn trong sự nghiệp, không phải là phong cách sống trọn đời. Thành công thực sự không chỉ được đo bằng tiền bạc hay địa vị, mà còn bằng sức khỏe, hạnh phúc và sự cân bằng.

Hãy học cách làm việc thông minh, đặt ra giới hạn và dành thời gian cho bản thân và những người thân yêu. Hãy để “tham công tiếc việc” trở thành một động lực tích cực, thúc đẩy bạn tiến lên, nhưng đừng để nó trở thành một chiếc còng tay, giam hãm bạn trong vòng xoáy của công việc. Cân bằng chính là chìa khóa để đạt được thành công bền vững và một cuộc sống trọn vẹn.

Với tư vấn viên bảo hiểm: ưu tiên chất lượng hồ sơ, tuân thủ pháp lý và chăm sóc khách hàng hơn đơn thuần tích giờ làm.