Một thói quen nguy hiểm nhưng phổ biến

Hợp đồng là văn bản pháp lý ràng buộc quyền và nghĩa vụ giữa các bên. Tuy nhiên, trong thực tế, rất nhiều người lại ký hợp đồng mà không đọc kỹ – thậm chí có người còn không mở ra xem nội dung. Việc này không chỉ xảy ra ở các lĩnh vực phức tạp như tài chính, bảo hiểm, mà còn trong cả việc thuê nhà, vay tiền, làm việc, thậm chí là mua hàng trả góp.

Tại sao hành vi này lại phổ biến đến vậy, dù ai cũng biết là “phải đọc kỹ trước khi ký”? Bài viết này sẽ phân tích những tâm lý phổ biến dẫn đến việc ký mà không đọc, và hậu quả thực tế bạn nên lường trước.

1. Tâm lý tin tưởng tuyệt đối vào người tư vấn

Một trong những lý do phổ biến nhất là niềm tin vào người giới thiệu hoặc tư vấn. Khi được một nhân viên ngân hàng, tư vấn viên bảo hiểm, hay thậm chí là người quen giới thiệu hợp đồng, nhiều người mặc định họ sẽ không bị lừa. Điều này khiến họ không cần xem lại nội dung vì cho rằng “người ta không thể làm điều gì sai với mình”.

Tuy nhiên, trong hợp đồng, mọi quyền lợi và nghĩa vụ đều nằm trên giấy trắng mực đen. Nếu xảy ra tranh chấp, lời hứa miệng sẽ không có giá trị bằng văn bản đã ký. Tin tưởng là cần, nhưng đọc để hiểu rõ và tự chịu trách nhiệm mới là hành động đúng.

👉 Ví dụ: Một khách hàng được giới thiệu hợp đồng bảo hiểm với lời hứa “đóng 3 năm rút được tiền lời”, nhưng sau đó phát hiện mình phải đóng 15 năm, do chưa từng đọc điều khoản hợp đồng.

2. Tâm lý nể nang và ngại làm mất lòng

Rất nhiều người chia sẻ rằng họ thấy ngại khi đề nghị “cho tôi thời gian đọc kỹ hợp đồng”, vì sợ bị đánh giá là thiếu tin tưởng, làm khó người bán, hoặc mất thời gian của người khác. Tâm lý nể nang khiến họ gật đầu đồng ý một cách máy móc để giữ không khí “thoải mái, lịch sự”.

Đây là một cái bẫy tâm lý thầm lặng nhưng nguy hiểm, vì bạn đang đặt sự thoải mái nhất thời lên trên sự an toàn tài chính lâu dài.

👉 Ví dụ: Một phụ huynh được nhân viên ngân hàng đề nghị mua bảo hiểm cho con, nhưng ngại hỏi kỹ vì sợ làm “chị nhân viên khó xử”. Sau 2 năm mới phát hiện phải đóng phí tới 18 năm mới lấy lại đủ tiền.

3. Tâm lý “ai cũng ký rồi, chắc không sao đâu”

Nhiều người nghĩ rằng “ngân hàng làm ăn lớn”, “ai cũng ký mà vẫn ổn”, nên chắc mình cũng sẽ ổn. Họ cảm thấy an tâm vì tin rằng nếu có vấn đề gì lớn thì “đã bị báo chí đăng rồi”, hoặc “nhiều người bị thì phải bị xử lý chứ”.

Tâm lý “bầy đàn” này khiến người ta bỏ qua trách nhiệm cá nhân, trong khi mỗi hợp đồng lại có điều kiện và rủi ro riêng. Không có gì đảm bảo rằng những gì đúng với người khác sẽ đúng với bạn – nhất là khi năng lực tài chính, hoàn cảnh, và mục tiêu của mỗi người là khác nhau.

👉 Ví dụ: Một người đồng nghiệp giới thiệu gói bảo hiểm “ai cũng đang tham gia”. Người nghe tin tưởng và ký theo, không hề biết rằng hợp đồng này có ràng buộc đóng phí 10 năm, mỗi năm hơn 40 triệu.

4. Tâm lý muốn cho xong, ngại đọc vì chữ nhiều, khó hiểu

Nhiều hợp đồng, nhất là hợp đồng bảo hiểm, có thể dài tới hàng chục trang, với nhiều điều khoản, thuật ngữ chuyên ngành khó hiểu. Vì vậy, không ít người cảm thấy nản ngay từ đầu. Họ tự nhủ: “Đọc cũng không hiểu, thôi ký cho xong”. Việc không hiểu khiến họ mất luôn cả động lực tìm hiểu.

Đây là điều mà nhiều tư vấn viên thiếu đạo đức tận dụng – họ lướt nhanh phần khó hiểu, tô màu phần lợi ích, rồi đưa bạn đến bàn ký hợp đồng.

👉 Giải pháp: Nếu cảm thấy khó hiểu, yêu cầu giải thích bằng ví dụ thực tế, hoặc nhờ người có kinh nghiệm xem giúp. Không ai phạt bạn vì cẩn thận – nhưng bạn sẽ tự chịu hậu quả nếu vội vàng.

5. Tâm lý “có 21 ngày cân nhắc mà” – nên ký trước, tính sau

Trong bảo hiểm nhân thọ, luật quy định có 21 ngày cân nhắc sau khi ký hợp đồng để khách hàng đọc lại và huỷ nếu không đồng ý. Tuy nhiên, nhiều người lại dùng chính điều khoản này như một cái cớ để “ký cho nhanh, về đọc sau”, và cuối cùng… chẳng bao giờ đọc lại.

Khi thời gian cân nhắc trôi qua, hợp đồng chính thức có hiệu lực, thì việc hủy sẽ khiến bạn mất phí, hoặc thậm chí không hoàn lại được gì. Lúc đó, mọi sự vội vàng đều trở thành cái giá đắt.

Đừng để sự cả nể và vội vàng đẩy bạn vào rủi ro

Việc ký một hợp đồng mà không đọc kỹ là hành vi nguy hiểm – không chỉ về mặt tài chính mà còn là mất quyền được bảo vệ và lựa chọn đúng đắn cho bản thân. Hợp đồng là cam kết ràng buộc, không phải thủ tục hình thức.

Bạn hoàn toàn có quyền:

• • Xin thêm thời gian để đọc kỹ.

  • Nhờ tư vấn viên giải thích rõ từng phần.

  • Ghi chú lại những điều chưa rõ để hỏi thêm.

  • Từ chối nếu không hiểu hoặc không phù hợp.

Hãy tỉnh táo, thận trọng và chủ động – bởi không ai bảo vệ bạn tốt hơn chính bạn!