Khi bạn muốn mua một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ hay bảo hiểm sức khỏe, chắc hẳn sẽ gặp bước thẩm định sức khỏe: những câu hỏi, mẫu khai y tế, thậm chí là khám lâm sàng và xét nghiệm. Nhiều người cảm thấy phiền phức hoặc lo lắng: “Tại sao phải kiểm tra kỹ vậy?” Bài viết này sẽ giải thích rõ ràng, chi tiết và với ví dụ minh hoạ dễ hiểu về lý do thẩm định sức khỏe là bước thiết yếu trong quy trình bảo hiểm cho cả người mua và công ty bảo hiểm.

1. Đảm bảo công bằng giữa các người tham gia

Đầu tiên, bạn cần hiểu thẩm định sức khoẻ là gì?

Thẩm định sức khỏe là quá trình công ty bảo hiểm thu thập và đánh giá thông tin về tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh tật, thói quen sinh hoạt của người tham gia, nhằm quyết định:

➡️ Có chấp nhận bảo hiểm hay không.

➡️ Mức phí bảo hiểm phù hợp.

➡️ Các điều khoản loại trừ (nếu có).

Bảo hiểm hoạt động theo nguyên tắc “lấy nhiều bù ít”: phí của số đông dùng để trang trải rủi ro của một số ít. Nếu mọi người đóng một mức phí cố định mà không biết ai mang rủi ro cao sẵn có (ví dụ bệnh nặng), người khỏe mạnh sẽ “gánh” chi phí cho người bệnh, điều này dẫn đến rủi ro mất cân bằng quỹ bảo hiểm.

🎯 Thẩm định giúp người khỏe mạnh không phải gánh phí cho người có rủi ro sức khỏe cao hơn.

📌 Ví dụ: Hai người cùng mua hợp đồng giống nhau nhưng một người có bệnh nền nghiêm trọng mà không khai báo. Nếu công ty không biết, quỹ bảo hiểm có thể bị thua lỗ và trong dài hạn phí của tất cả người tham gia có thể tăng.

2. Giúp công ty định giá rủi ro và đưa ra mức phí phù hợp

Bảo hiểm hoạt động dựa trên nguyên tắc lấy số đông bù số ít. Nếu nhận bảo hiểm cho người có rủi ro tử vong hoặc bệnh nặng rất cao mà không điều chỉnh phí, công ty sẽ dễ mất khả năng chi trả cho tất cả khách hàng.

➡ Thẩm định sức khỏe giúp công ty định giá đúng và duy trì hoạt động bền vững.

Thẩm định cung cấp dữ liệu để công ty quyết định: chấp nhận hợp đồng, tăng mức phí, hoặc loại trừ một vài bệnh trước đó. Điều này vừa bảo vệ lợi ích công ty, vừa giúp khách hàng nhận hợp đồng với điều khoản công bằng.

📌 Ví dụ: Người có tiền sử cao huyết áp có thể được chấp nhận nhưng với mức phí cao hơn so với người huyết áp bình thường.

3. Phát hiện bệnh lý có sẵn để ngăn ngừa trục lợi bảo hiểm

Nếu không thẩm định kỹ, có người sẽ “mua bảo hiểm khi đã biết mình bệnh nặng” để nhận chi trả ngay sau đó. Thẩm định giúp phát hiện bệnh đã có trước, bệnh có sẵn (pre-existing conditions) và từ đó quyết định điều khoản hợp đồng.

📌 Ví dụ: Người biết mình có khối u nghi ngờ nhưng không khai sẽ gặp rủi ro bị từ chối khi yêu cầu bồi thường; nếu thẩm định phát hiện sớm, công ty có thể loại trừ bệnh đó hoặc điều chỉnh phí ngay từ đầu.

4. Xác định điều khoản loại trừ và phạm vi bảo hiểm rõ ràng

Qua thẩm định, công ty có thể ghi ràng buộc vào hợp đồng (loại trừ một số bệnh, áp dụng thời gian chờ) để tránh tranh chấp sau này. Điều này đem lại minh bạch: khách hàng biết mình được và không được bảo vệ những gì.

Qua thẩm định, công ty bảo hiểm có thể:

➡️ Chấp nhận bảo hiểm với mức phí chuẩn nếu sức khỏe tốt.

➡️ Tăng phí hoặc loại trừ một số bệnh đã có trước khi mua bảo hiểm.

➡️ Từ chối nếu rủi ro vượt quá khả năng chấp nhận.

📌 Ví dụ: Nếu người mua từng phẫu thuật tim trước khi mua bảo hiểm, hợp đồng có thể áp điều khoản loại trừ liên quan đến bệnh tim trong một khoảng thời gian.

5. Bảo vệ quyền lợi khách hàng khi xảy ra sự kiện bồi thường

Khi hồ sơ thẩm định đầy đủ, thủ tục bồi thường trở nên minh bạch và nhanh chóng. Ngược lại, thiếu thông tin dễ dẫn tới nghi vấn gian lận, chậm trễ hoặc từ chối chi trả.

📌 Ví dụ: Người được bảo hiểm có hồ sơ bệnh án rõ ràng, kết quả xét nghiệm minh bạch sẽ được xử lý bồi thường thuận lợi hơn khi xảy ra sự kiện.

6. Tuân thủ quy định pháp lý và tiêu chuẩn nghề nghiệp

Ngành bảo hiểm có những quy định về người định giá rủi ro (underwriter) và trách nhiệm quản lý rủi ro. Thẩm định sức khỏe là một phần của việc tuân thủ luật và chuẩn mực nghề nghiệp, giúp thị trường vận hành bền vững.

📌 Ví dụ: Anh X, 40 tuổi, muốn mua bảo hiểm nhân thọ giá trị 2 tỷ. Khi thẩm định, công ty phát hiện anh có tiền sử bệnh tim cách đây 2 năm.

❌ Nếu không thẩm định: Anh có thể được mua với phí thấp nhưng công ty phải chi trả số tiền lớn nếu bệnh tái phát ngay sau đó.

✅ Nếu thẩm định: Công ty có thể áp dụng mức phí cao hơn hoặc loại trừ bệnh tim, đảm bảo công bằng cho quỹ và các khách hàng khác.

7. Giúp tư vấn viên tư vấn sản phẩm phù hợp và cá nhân hoá quyền lợi

Kết quả thẩm định cho phép tư vấn viên đề xuất gói bảo hiểm, mức ngân sách, hoặc các riders (quyền lợi bổ sung) hợp lý cho từng khách hàng. Điều này giảm khả năng “mua thiếu” hoặc “mua thừa”.

📌 Ví dụ: Người có nguy cơ cao về bệnh tim có thể được tư vấn bổ sung rider bảo hiểm bệnh hiểm nghèo hoặc hỗ trợ chi phí điều trị dài hạn.

8. Các hình thức thẩm định thường gặp

📌 Khai y tế (questionnaire): câu hỏi về tiền sử bệnh, thói quen (hút thuốc, rượu).

📌 Thẩm định hồ sơ y tế: yêu cầu giấy tờ bệnh án, kết quả xét nghiệm cũ.

📌 Khám lâm sàng: đo huyết áp, chiều cao, cân nặng, kiểm tra tim phổi.

📌 Xét nghiệm máu/ nước tiểu: đánh giá mỡ máu, đường huyết, chức năng thận gan, HIV, v.v.

📌 Yêu cầu tư vấn chuyên khoa: trong trường hợp nghi ngờ bệnh lý phức tạp.

9. Hậu quả khi không thẩm định hoặc khi khai không trung thực

➡️ Hợp đồng có thể bị hủy, quyền lợi bị từ chối khi yêu cầu bồi thường.

➡️ Người mua có thể chịu trách nhiệm pháp lý nếu cố ý gian lận.

➡️ Dài hạn: làm ảnh hưởng niềm tin xã hội vào ngành bảo hiểm, dẫn đến phí chung tăng.

10. Lời khuyên cho người mua trước khi thẩm định

✅️ Khai báo trung thực mọi tiền sử bệnh, thuốc đang dùng.

✅️ Chuẩn bị hồ sơ y tế (giấy ra viện, kết quả xét nghiệm).

✅️ Chăm sóc sức khỏe trước khi khám: ngủ đủ, hạn chế rượu, cà phê, thuốc lá 24 giờ trước xét nghiệm.

✅️ Nếu có bệnh mãn tính đang điều trị, trao đổi thẳng thắn với tư vấn viên để tìm giải pháp phù hợp (ví dụ: mức phí điều chỉnh, điều khoản loại trừ, thời gian chờ).

Thẩm định là bước bảo vệ quyền lợi minh bạch

Thẩm định sức khỏe có thể khiến nhiều người cảm thấy phiền lòng, nhưng bản chất của nó là bảo vệ sự công bằng, bền vững và minh bạch cho cả người mua và công ty bảo hiểm.

Thẩm định sức khỏe không phải để làm khó khách hàng, mà là bước cần thiết để:

✅ Bảo vệ quyền lợi của cả người tham gia và công ty bảo hiểm.

✅ Đảm bảo công bằng giữa những người cùng tham gia.

✅ Giúp hợp đồng bảo hiểm rõ ràng, minh bạch và bền vững lâu dài.

Qua thẩm định, rủi ro được đánh giá chính xác, quyền lợi được điều chỉnh phù hợp, tranh chấp được hạn chế và quỹ bảo hiểm được giữ ổn định. Vì vậy, thay vì e ngại, hãy xem thẩm định như một bước cần thiết để bạn và gia đình được bảo vệ đúng nghĩa — và chuẩn bị thật kỹ, trung thực trước khi tham gia là cách tốt nhất để nhận được quyền lợi xứng đáng khi cần.