Trong bối cảnh rủi ro ngày càng hiện hữu — từ bệnh tật, tai nạn cho đến áp lực tài chính — bảo hiểm đang dần trở thành một phần thiết yếu trong kế hoạch tài chính cá nhân. Tuy nhiên, với người lần đầu tiếp cận, bảo hiểm không phải là khái niệm dễ hiểu. Rất nhiều người đã gặp phải những sai lầm nghiêm trọng khi mua bảo hiểm lần đầu: chọn sai sản phẩm, đóng không đủ kỳ, hiểu nhầm quyền lợi, thậm chí mất trắng toàn bộ số tiền đã đóng.

Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện những sai lầm phổ biến nhất khi mua bảo hiểm lần đầu, đồng thời cung cấp phân tích và ví dụ thực tế để bạn tránh những rủi ro không đáng có.

1. Không hiểu rõ nhu cầu của bản thân

Nhiều người mua bảo hiểm vì thấy “mọi người đều có”, hoặc vì được bạn bè người thân giới thiệu, mà không hiểu rõ bản thân cần gì, muốn bảo vệ điều gì. Một số người thì nghĩ rằng bảo hiểm là để đầu tư, số khác lại cho rằng đó là “tiết kiệm kiểu mới”. Trong thực tế, mỗi sản phẩm bảo hiểm được thiết kế để giải quyết một nhóm rủi ro riêng biệt, và chỉ hiệu quả khi phù hợp với hoàn cảnh người mua.

▶ Ví dụ 1: Một người mới đi làm, chưa có gia đình, thu nhập trung bình nhưng lại chọn gói bảo hiểm nhân thọ có phí cao, trong khi chưa có quỹ dự phòng hay bảo hiểm sức khỏe. Điều này dễ gây áp lực tài chính và khiến hợp đồng bị hủy giữa chừng.

🔹 Ví dụ 2: Bạn là người độc thân, chưa có con cái, nhưng lại mua gói bảo hiểm tử vong cao để “lo cho gia đình” – trong khi không có ai thực sự phụ thuộc tài chính vào bạn. Trong trường hợp này, bạn nên ưu tiên bảo hiểm sức khỏe hoặc bệnh hiểm nghèo hơn.

Lời khuyên: Trước khi mua, hãy tự hỏi:

• • Nếu rủi ro xảy ra, tôi muốn điều gì được bảo vệ? – đó là sức khỏe, thu nhập, tài sản hay người thân?

  • Mức phí tôi có thể duy trì đều đặn mỗi năm?

  • Tôi muốn tích lũy hay chỉ cần bảo vệ rủi ro?

2. Không đọc kỹ hợp đồng và bảng minh họa quyền lợi

Rất nhiều người chỉ nghe tư vấn rồi ký hợp đồng mà không đọc kỹ điều khoản. Trong khi đó, mọi thông tin quan trọng như: quyền lợi được chi trả, thời gian chờ, loại trừ chi trả, cách đóng phí… đều nằm trong bản minh họa quyền lợi và hợp đồng bảo hiểm.

▶ Thực tế: Nhiều người tưởng rằng mua bảo hiểm sẽ được chi trả ngay khi phát hiện bệnh. Tuy nhiên, hầu hết các sản phẩm có “thời gian chờ” từ 30 – 90 ngày đối với bệnh thông thường và 1 – 2 năm với bệnh hiểm nghèo.

Lời khuyên: Hãy yêu cầu bản minh họa quyền lợi minh bạch, đọc kỹ phần:

• • Mức phí và kỳ hạn đóng

  • Thời gian chờ

  • Các điều kiện loại trừ

  • Quyền lợi cơ bản và quyền lợi bổ sung (nếu có)

3. Chọn mức phí vượt quá khả năng tài chính

Nhiều người có tâm lý “mua một lần cho đủ”, nên chọn gói bảo hiểm với phí cao, thời hạn dài, quyền lợi lớn. Tuy nhiên, nếu không có kế hoạch tài chính bền vững, họ dễ bỏ dở hợp đồng giữa chừng, dẫn đến mất quyền lợi và tiền đã đóng. Điều này dễ dẫn đến việc đóng phí không đều, hợp đồng mất hiệu lực hoặc buộc phải hủy ngang – gây thiệt hại lớn.

🔹 Ví dụ: Một người thu nhập 12 triệu đồng/tháng, nhưng lại ký hợp đồng bảo hiểm nhân thọ với mức phí 25 triệu đồng/năm. Sau 2 năm, áp lực tài chính quá lớn khiến họ phải hủy ngang hợp đồng và chỉ nhận lại một phần nhỏ số tiền đã đóng.

Lời khuyên: Nguyên tắc “vàng” là:

• • Tổng phí bảo hiểm không nên vượt quá 10 – 15% thu nhập năm

  • Ưu tiên bảo vệ rủi ro trước, tích lũy sau

4. Không khai báo trung thực tình trạng sức khỏe

Một số người sợ bị từ chối bảo hiểm hoặc phải đóng phí cao nên cố tình che giấu bệnh lý nền hoặc tiền sử sức khỏe. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến việc bị từ chối chi trả khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

🔹 Ví dụ: Anh A từng điều trị tiểu đường nhưng không khai báo khi mua bảo hiểm. Sau 2 năm phát hiện biến chứng tim mạch và yêu cầu công ty chi trả bệnh hiểm nghèo. Công ty điều tra và từ chối chi trả vì lý do “khai báo sai sự thật”.

➡️ Lời khuyên: Luôn khai báo trung thực. Trong nhiều trường hợp, công ty vẫn chấp nhận bảo hiểm nhưng sẽ điều chỉnh mức phí hoặc loại trừ quyền lợi cụ thể.

5. Không quan tâm đến điều khoản loại trừ

Hầu hết các hợp đồng bảo hiểm đều có “điều khoản loại trừ” – tức những trường hợp không được chi trả quyền lợi. Nếu không nắm rõ, bạn có thể kỳ vọng sai lệch và thất vọng khi không được thanh toán.

▶ Ví dụ: Một số bệnh có sẵn (tiền sử trước khi ký hợp đồng), tự tử trong 2 năm đầu, rủi ro do vi phạm pháp luật, sử dụng rượu bia… đều có thể bị từ chối chi trả.

Lời khuyên: Hãy đọc kỹ phần Điều khoản loại trừ trong điều khoản hợp đồng, hỏi rõ tư vấn viên và khai báo trung thực tình trạng sức khỏe của bản thân khi ký hợp đồng.

5. Mua vì cả nể, ngại từ chối người quen

Rất nhiều người mua bảo hiểm vì nể người thân, bạn bè làm tư vấn viên, mà không thực sự hiểu về sản phẩm. Hậu quả là họ mua sai nhu cầu, hoặc không nhận được dịch vụ chăm sóc sau bán hàng đầy đủ.

🔹 Ví dụ: Chị B mua bảo hiểm từ bạn cũ. Sau một năm bạn nghỉ việc, chị không biết liên hệ ai để yêu cầu bồi thường hoặc điều chỉnh thông tin. Việc quản lý hợp đồng trở nên phức tạp.

➡️ Lời khuyên: Hãy lựa chọn người tư vấn chân thật, có kiến thức, trách nhiệm và cam kết đồng hành lâu dài. Đừng ngại tìm hiểu hồ sơ cá nhân, đánh giá từ khách hàng cũ, hoặc chọn đại lý chuyên nghiệp. Đừng ngại đặt câu hỏi, tìm hiểu kỹ công ty bảo hiểm, đội ngũ chăm sóc khách hàng và chọn người tư vấn chân thật và có chuyên môn.

6. Không duy trì hợp đồng lâu dài

Bảo hiểm, đặc biệt là bảo hiểm nhân thọ, là cam kết tài chính dài hạn. Nếu bạn hủy hợp đồng trong 1 – 2 năm đầu, bạn có thể mất trắng toàn bộ số tiền đã đóng.

▶ Giải thích: Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ thường có “thời gian hoàn phí thấp” trong 3 – 5 năm đầu. Nếu dừng giữa chừng, bạn gần như không nhận lại được gì.

Lời khuyên: Chỉ nên ký hợp đồng khi:

• • Bạn đã có quỹ khẩn cấp từ 3 – 6 tháng chi tiêu

  • Có nguồn thu ổn định để duy trì phí đều đặn

  • Hiểu rõ cam kết thời gian (thường từ 10 – 20 năm)

Mua bảo hiểm là một quyết định tài chính nghiêm túc

Bảo hiểm là một giải pháp tài chính thông minh – nhưng chỉ khi bạn hiểu đúng và mua đúng. Với người mua lần đầu, việc tìm hiểu kỹ lưỡng, lựa chọn sản phẩm phù hợp, đánh giá năng lực tư vấn viên và cam kết dài hạn là điều vô cùng quan trọng. Những sai lầm tưởng như nhỏ – như không đọc hợp đồng hay chọn phí vượt khả năng – có thể gây tổn thất tài chính lớn và làm mất niềm tin vào bảo hiểm.

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn những “bẫy tâm lý” thường gặp khi mua bảo hiểm và biết cách tránh chúng. Khi tham gia với tư duy đúng đắn, bảo hiểm sẽ trở thành “lá chắn tài chính” vững chắc cho bạn và gia đình trong những giai đoạn khó khăn nhất của cuộc sống.