Có bao giờ bạn và một người nào đó tranh luận nảy lửa về một vấn đề, và rồi cả hai đều cảm thấy mình đúng? Đó là bởi vì chúng ta thường nhìn nhận mọi thứ qua lăng kính của riêng mình: kinh nghiệm, quan điểm, và cảm xúc cá nhân. Tuy nhiên, để giải quyết mâu thuẫn, xây dựng mối quan hệ bền vững và trở thành một người giao tiếp hiệu quả, chúng ta cần một kỹ năng vô cùng quan trọng: đổi góc nhìn để hiểu đối phương.

Đây không phải là sự nhượng bộ hay mất lập trường, mà là một kỹ năng tư duy giúp bạn tạm thời bước ra khỏi vị trí của mình để nhìn nhận vấn đề từ một khía cạnh hoàn toàn mới. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết cách bạn có thể rèn luyện và áp dụng kỹ năng này.

1. Lắng nghe chủ động: Chìa khóa mở cánh cửa hiểu biết

Bước đầu tiên để đổi góc nhìn là phải thực sự lắng nghe. Đừng lắng nghe chỉ để chờ đến lượt mình nói, mà hãy lắng nghe để thấu hiểu.

✅ Tập trung hoàn toàn: Khi trò chuyện, hãy đặt điện thoại xuống, nhìn vào mắt đối phương và tập trung vào những gì họ đang nói.

✅ Đặt câu hỏi để làm rõ: Thay vì đưa ra phán xét, hãy đặt những câu hỏi mở như “Tại sao bạn lại cảm thấy như vậy?”, “Bạn có thể giải thích rõ hơn về vấn đề này không?”. Những câu hỏi này thể hiện sự tôn trọng và giúp bạn có thêm thông tin để hiểu đối phương.

📌 Ví dụ: Một người con trai muốn đi du lịch bụi cùng bạn bè. Người mẹ lo lắng và phản đối. Thay vì tranh cãi, người con đã lắng nghe mẹ và hỏi: “Con hiểu mẹ lo lắng, nhưng mẹ có thể nói rõ mẹ lo lắng về điều gì không?”. Nhờ đó, anh hiểu ra mẹ lo về sự an toàn, không phải là phản đối việc du lịch, từ đó tìm ra cách trấn an mẹ.

2. Sử dụng tư duy phân tích: “Nếu mình là họ thì sao?”

Khi đã có đủ thông tin từ việc lắng nghe, bạn có thể bắt đầu quá trình đổi góc nhìn.

✅ Đặt mình vào vị trí của họ: Hãy thử tưởng tượng bạn là người đó, có hoàn cảnh, kinh nghiệm và cảm xúc giống hệt họ. Bạn sẽ phản ứng như thế nào? Quyết định của bạn sẽ là gì?

✅ Thừa nhận sự khác biệt: Việc đặt mình vào vị trí của họ không có nghĩa là bạn phải đồng ý với họ. Nó chỉ đơn giản là giúp bạn hiểu lý do đằng sau hành động của họ. Sau đó, bạn có thể tìm ra điểm chung hoặc những khác biệt để cùng nhau giải quyết vấn đề.

📌 Ví dụ: Một nhân viên cảm thấy bất mãn vì bị sếp giao một công việc không đúng chuyên môn. Thay vì phàn nàn, anh đã thử đặt mình vào vị trí của sếp và nhận ra rằng sếp đang cần một người linh hoạt để giải quyết một vấn đề cấp bách. Từ đó, anh hiểu ra mục đích của sếp và hoàn thành công việc với một thái độ tích cực hơn.

3. Tìm kiếm góc nhìn thứ ba: Tách biệt cảm xúc khỏi vấn đề

Khi cả hai bên đều đang căng thẳng, việc đưa ra một góc nhìn khách quan sẽ giúp tình hình lắng dịu.

✅ Nhìn nhận vấn đề như một người ngoài cuộc: Hãy thử nhìn vào tình huống như thể bạn là một người lạ đang quan sát. Người này sẽ thấy gì? Họ sẽ đánh giá vấn đề như thế nào? Họ cảm thấy thế nào? Họ sẽ giải quyết theo hướng nào?

✅ Tách cảm xúc khỏi sự thật: Phân biệt rõ ràng đâu là sự thật, đâu là cảm xúc của bạn về sự thật đó. Việc này giúp bạn không bị cảm xúc chi phối và đưa ra những quyết định sáng suốt hơn.

📌 Ví dụ: Hai đồng nghiệp tranh cãi về cách làm việc. Sau khi lắng nghe cả hai, người quản lý đã đưa ra một góc nhìn thứ ba, phân tích các lợi ích và rủi ro của từng phương án mà không thiên vị. Nhờ đó, cả hai đã cùng nhau tìm ra một giải pháp tối ưu và hài lòng với quyết định chung.

4. Vượt qua “Lăng kính” cá nhân

Mỗi chúng ta đều có một “lăng kính” riêng, được tạo ra từ kinh nghiệm, niềm tin và giá trị cá nhân. Việc nhận thức và vượt qua “lăng kính” này là bước quan trọng để có thể thực sự đổi góc nhìn.

✅ Nhận biết định kiến: Hãy tự hỏi: “Mình có đang định kiến về người này hoặc vấn đề này không?”. Định kiến có thể là những phán xét vội vàng, dựa trên vẻ ngoài, chức vụ, hay lời nói của người khác. Khi nhận biết được định kiến, bạn có thể chủ động kiểm soát và không để nó chi phối suy nghĩ của mình.

✅ Tách biệt cảm xúc và sự thật: Đôi khi, chúng ta phản ứng với một tình huống dựa trên cảm xúc của mình hơn là sự thật. Hãy học cách tách bạch: “Sự thật của vấn đề là gì?” và “Cảm xúc của mình về vấn đề đó là gì?“. Việc này giúp bạn đưa ra những đánh giá khách quan hơn.

📌 Ví dụ: Một nhân viên cảm thấy không hài lòng với cách làm việc của một đồng nghiệp lớn tuổi, vì anh ta có định kiến rằng những người lớn tuổi thường chậm chạp và không thích nghi với công nghệ. Khi vượt qua được định kiến này và dành thời gian trao đổi, anh mới nhận ra rằng đồng nghiệp của mình rất cẩn trọng và có nhiều kinh nghiệm quý báu.

5. Học cách thấu cảm

Thấu cảm là khả năng đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu và chia sẻ cảm xúc của họ. Đây là cấp độ cao nhất của việc đổi góc nhìn.

✅ Hỏi và lắng nghe: Thay vì đưa ra lời khuyên, hãy hỏi những câu như “Điều đó chắc hẳn rất khó khăn với bạn, phải không?” hoặc “Tôi có thể giúp gì cho bạn lúc này?”. Những câu hỏi này thể hiện sự quan tâm chân thành và giúp đối phương cảm thấy được thấu hiểu.

✅ Đồng hành, không phán xét: Thấu cảm không phải là đồng tình với mọi hành động của người khác. Đó là việc ở bên cạnh họ, công nhận cảm xúc của họ mà không đưa ra bất kỳ sự phán xét nào.

📌 Ví dụ: Một người bạn tâm sự rằng cô ấy đang cảm thấy lạc lõng và mất động lực trong công việc. Thay vì nói “Cậu phải cố gắng lên”, bạn đã thấu cảm và nói “Mình hiểu cảm giác của cậu lúc này. Có điều gì khiến cậu cảm thấy như vậy không?”. Việc này giúp người bạn cảm thấy được chia sẻ và tin tưởng hơn.

6. Rèn luyện sự linh hoạt trong tư duy

Khả năng đổi góc nhìn không phải là một kỹ năng bẩm sinh. Nó đòi hỏi sự rèn luyện liên tục và một tư duy linh hoạt.

✅ Đọc sách, xem phim: Tiếp xúc với những câu chuyện, nhân vật, và bối cảnh sống khác nhau sẽ giúp bạn mở rộng tầm nhìn và hiểu được nhiều góc độ của cuộc sống.

✅ Trải nghiệm và khám phá: Đi du lịch, gặp gỡ những người từ các nền văn hóa khác nhau, hoặc thử làm một công việc hoàn toàn mới. Những trải nghiệm này sẽ giúp bạn phá vỡ những rào cản tư duy và có cái nhìn đa chiều hơn về thế giới.

📌 Ví dụ: Một nhà quản lý thường có xu hướng áp đặt cách làm việc của mình lên nhân viên. Sau khi đọc một cuốn sách về tâm lý học và quản trị, anh đã nhận ra rằng mỗi người có một phong cách làm việc khác nhau. Từ đó, anh đã học cách linh hoạt hơn trong việc quản lý, lắng nghe ý kiến của nhân viên và đưa ra những quyết định phù hợp hơn.

Thay đổi góc nhìn, nâng cao cuộc sống

Kỹ năng đổi góc nhìn để hiểu đối phương là một nghệ thuật sống, không chỉ giúp bạn giải quyết mâu thuẫn mà còn giúp bạn xây dựng mối quan hệ bền vững. Bằng cách lắng nghe chủ động, đặt mình vào vị trí của người khác và tìm kiếm góc nhìn khách quan, bạn sẽ trở thành một người giao tiếp tinh tế, một người đồng đội đáng tin cậy và một người bạn chân thành.

Hãy nhớ rằng, thế giới này không chỉ có màu sắc của riêng bạn. Học cách nhìn nhận mọi thứ từ những góc độ khác nhau sẽ giúp cuộc sống của bạn trở nên phong phú và ý nghĩa hơn.